Veerkracht van ouderen, mantelzorgers en hulpverleners

COVID-19 hakt er behoorlijk in: zowel voor mensen met dementie, als voor hun mantelzorgers en hun hulpverleners. Maar onder de bezielende regie van Jeroen de Blij (De Blij Trainen & Acteren) zijn de deelnemers van de bijeenkomst over veerkracht op 24 september jl. weer helemaal opgeladen, met nieuwe energie voor de (onzekere) toekomst. In het kader van Wereld Alzheimer Dag kwamen in totaal zo’n 60 deelnemers bijeen in de Honig fabriek in Nijmegen, verspreid over twee sessies en op veilige afstand van elkaar. Het doel van deze bijeenkomst was om uit te wisselen over het thema veerkracht. Daarnaast wilden we de deelnemers ook een beetje verwennen. Naast goede inhoudelijk bijdragen was er heerlijk eten van Koock, fijne muziek van Pierre et les Optimistes en de mogelijkheid tot reflectie over de eigen veerkracht.

Sociale veerkracht
We trapten af met een model over sociale veerkracht, ontwikkeld en uitgeprobeerd in de provincie Brabant. Jolanda Luijten (Het PON) liet ons zien welke onderdelen van veerkracht je kunt onderscheiden. Ook leerde ze ons dat vooral persoonlijke en sociale omgevingsfactoren ertoe doen, zoals het mantelzorgsysteem en mogelijkheden om elkaar te ontmoeten in de buurt. Opvallend was dat uit haar onderzoek bleek dat voorzieningen in de buurt, zoals een winkel of vervoer, er minder toe doen om de veerkracht te versterken.

Coronagezelligheid
Jolanda Luijten was aanvankelijk nog wat sceptisch over hoe je een interactieve bijeenkomst kunt organiseren in een zaal waarin iedereen op minimaal 1,5 m afstand van elkaar moet zitten (en blijven zitten). Maar die scepsis maakte al gauw plaats voor positieve verwondering: "Wat me vooral is bijgebleven is de introductie van de nieuwe term 'coronagezelligheid'. Juist door deze bijzondere opstelling in de Honig fabriek ontstond een bijzondere sfeer die ook weer een speciale vorm van gezelligheid bood."

Kennisquiz over de invloed van COVID-19
Marcel Olde Rikkert (afdeling Geriatrie Radboudumc) testte de kennis van het publiek via een quiz, over de invloed van COVID-19 op de veerkracht van mensen. Zo kwam naar voren dat 75% van de naasten van een persoon met dementie vindt dat de gedragsproblemen zijn toegenomen in de afgelopen periode. De veerkracht kan hierbij het beste ondersteund worden door in te schatten hoeveel hulp nodig is en wat de belangrijkste stressoren zijn. 

Stresstest
René Melis (afdeling Geriatrie Radboudumc) ging in op drie verschillende manieren van het meten van veerkracht, waaronder de stresstest. Marcel Olde Rikkert over deze presentatie: "René Melis' metafoor met de buigzame, terugverende tak en de starre, droge tak maakte voor veel mensen invoelbaar wat bedoeld werd met veerkracht, als de kwaliteit om terug te veren na een tegenslag." De resultaten van de door de deelnemers zelf ingevulde brief resilience scale maakte dat verder concreet. Net als de lastig te beantwoorden, maar terechte vraag van één van de deelnemers na afloop: "Als kwetsbare ouderen op deze lijst nog zo goed scoren, meet het de veerkracht dan eigenlijk wel goed?"

Aanpassen aan nieuwe situaties
Sanne Gijzel (Vivium Zorggroep) sloot af met een persoonlijk verhaal over één van haar cliënten, die haar iets leerde over veerkracht. Samen met haar multidisciplinaire team hanteert ze als cruciaal uitgangspunt: het belang van autonomie van de cliënt. Vanuit de zaal kwamen er nog mooie lessen bij, zoals één van de deelnemers opmerkte: "Geef je cliënten de tijd om zich aan te passen aan nieuwe situaties".